Basına ve demokratik kamuyona,
AKP Hükümeti, ‘İstihdam Kalkanı’ projesi kapsamında kıdem tazminatlarında işçi aleyhine pek çok düzenleme içeren ‘Tamamlayıcı Emeklilik Düzenlemesini – (TES) TBMM’ne getirmeye hazırlanıyor.
Covid-19 özellikle ücretli kesimi vurmuş ve vurmaya da devam etmektedir. Covid-19’un çalışanların ve yoksulların gelirinde büyük bir erozyona neden olmuş ve mevcut işsizler ordusuna 6 milyon kişi daha eklemiştir. DİSK-AR’ın ILO yönetimi kullanarak yaptığı hesaplamalara göre Mart 2020’de ülkedeki toplam istihdam ve iş kaybı 13 milyonu aştı. Ancak gündem birden bire istihdam ve gelir tartışmasından tamamlayıcı emekliliğe ve kıdem tazminatına kaydırılarak açlık ve yoksulluk unutturulmaya çalışılmaktadır.
Bu ortamda ülkemizin gündemi çalışanların gelir kaybının nasıl giderileceği ve yeni istihdam yaratma projeleri olması gerekirken AKP, TES’I gündeme getirerek hem kendine yeni bir fon oluşturmaya çalışmakta hem de çalışanların temel sorunlarını gündemden düşürmeye çalışmaktadır.
TES’e ilişkin şu ana kadar kamuoyuna ve taraflara sunulan resmi bir öneri yoktur. Ortalıkta bazı rivayetler dolanmaktadır. Düzenlemeyle ilgili Çalışma, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk ve Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak çalışmalar yürütüyorlar. Kamuoyuna kapalı, sadece seçilmiş bazı çağrılı taraflarla yapılan, gayri resmi ve içeriği bilinmeyen toplantılar yapılmakta.
AKP, bir yandan nabız yoklarken diğer yandan da seçilmiş bazı konfederasyonlar ve işveren temsilcileriyle kapalı toplantılar düzenliyor. Böylelikle hem emek hareketinin önemli bir bileşeni olan DİSK’i dışlayarak alışılmışın dışında yöntem izliyor. Diğer yandan da kendi belirlediği bileşenleri yanına çekerek TES’i hayata geçirmeyi hedefliyor.
Türkiye’de çalışma hayatı ve sosyo-ekonomik meselelerin ele alınacağı iki önemli yasal kurum vardır. Bunlardan ilki Üçlü Danışma Kurulu (ÜDK), diğeri ise Ekonomik ve Sosyal Konsey (ESK)’dir. AKP, 11 yıldır ESK’yı toplamamaktadır. Ancak ÜDK uzun yıllardır düzenli toplanan bir yapıdır. ÜDK, adı üstünde üç tarafın (devlet, işçi ve işveren) bir araya geldiği bir kurumdur. Salgının ilk günlerinde de toplanmıştır. Toplantıya Türk-İş, Hak-İş, DİSK ve TİSK ile ilgili Bakan katılmıştır.
Ancak TES ve Sosyal Koruma Kalkanı adıyla gündeme gelen ve içeriği tam olarak bilinmeyen hazırlıklarla ile ilgili olarak ÜDK toplantıya çağrılmadığı gibi bu konuda kamuoyuna bilgi de verilmemiştir.
O halde AKP, hangi taraflarla görüşüyor? DİSK hariç diğer taraflarla.
Bildiğimiz kadarıyla diğer işçi konfederasyonlarına iletilmiş resmi bir öneri de yoktur. O halde hangi sosyal tarafla ne görüşülüyor? Aile ve Çalışma Bakanı bu durumu izah etmelidir. ÜDK’nın toplanmaması İş Kanunu’nun ihlalidir. Konfederasyonlar arasında ayrım yapılması hukuksuzluktur. Kendilerine gayri resmi müzakere daveti gelen sendikacılar, ilgililere doğru adres olarak ÜDK’yı göstermelidir. Teke tek yapılan pazarlıklar herkesin elini zayıflatacaktır, dahası yaşanacak hak kayıplarının sorumluluğu bunu yapanların üzerinde kalacaktır. Konu ÜDK’da ele alınmalı ve tarafların tümü masada olmalıdır.
İşçi ve işveren sendikalarının düzenlemeye sıcak bakmadığı biliniyor. Resmi olmayan ancak kamuoyunda tartışılan TES önerisinin bazı başlıkları şöyledir.
Düzenleme ne getiriyor?
TES düzenlemesi çalışanların kıdem tazminatı için iş verenin aylık ayırdığı primin bir kısmının bir fonda toplanması düzenlemesine verilen isim. Düzenlemeye göre işçinin kıdem tazminatını oluşturan aylık brüt maaşın yüzde 8,33’lük kısmının yüzde 3’ten bir miktar fazlası oluşturulacak fona aktarılacak. Yani işçinin 11 günlük kıdemi devlet fonuna aktarılırken kalan 19 günlük kıdeminin sorumlusu yine işveren olacak. Üzerinde durulan başka bir formüle göre ise çalışanın katkı zorunluluğu olmadığı seçenekli bir formül üzerinde duruluyor.
Yeni model de kıdem tazminatını da ortadan kaldıracak, miktarını düşürecek, emekli ikramiyesi haline getirecek ve işveren yükümlülüğü olmaktan çıkaracak nitelikte bir uygulamadır.
1- TBMM’de olası bir düzenleme yapılırsa TES, ne zaman yürürlüğe girecek?
Yeni kıdem tazminatı düzenlemesinin 2021 yılından önce yürürlüğe girmesi beklenmiyor.
2- TES, halen çalışmakta olanların kıdemi etkilenecek mi?
Sistemin mevcut çalışanların kıdem tazminatı haklarını bir şekilde koruyarak muhalefeti azaltmaya çalışmaktadırlar
3- İşçi fonda biriken alacaklarını nasıl ve ne zaman alabilecek?
Fon’da toplanacak paranın kullanımında da tıpkı Bireysel Emeklilik Sistemi’nde (BES) olduğu gibi kademeli bir sistem düşünülüyor. Yani çalışanlar fonda biriken paralarını diledikleri zaman çekemeyecekler.
Düzenlemede en fazla tepki çeken unsurlardan biri işten kovulan vatandaşın kıdem tazminatının ilgili kısmını çekmeye 60 yaşından önce hak kazanamayacak olması. Evlilik ve ilk konut alımı gibi istisnai durumlarda biriken kıdemin sınırlı olarak çalışana verilmesi öngörülüyor.
DİSK bu konunun Kıdem tazminatını ortadan kaldırmaya, budamaya, el koymaya dönük çeşitli yeni planlar olarak değerlendirmekte ve AKP’nin her zaman yaptığı gibi konunun asıl muhataplarını görmezden gelerek gizli kapalı biçimlerde nabız yoklamaya çalışma olarak değerlendirmektedir.
Kıdem tazminatı, son ücret üzerinden hesaplanır iş güvencesinin en önemli dayanağıdır ve işverenin yükümlülüğündedir. Kıdem tazminatını işveren yükümlülüğü olmaktan çıkaracak, son ücret ile bağını koparacak, iş güvencesi dayanağı olmaktan çıkaracak her türlü dayatma, bir müzakerenin değil ancak mücadelenin konusu olabilir.
Kıdem tazminatı bir bütündür ve parçalanmamalıdır.
Kıdem tazminatı bir işveren yükümlülüğü olarak kalmalıdır.
TES, yani kıdem tazminatı tartışmasını gündemden çıkarılmalıdır.
İstihdam ve gelirin korunması ve artırılması için ÜDK’nın tüm bileşenleriyle toplanarak Covid sonrası sosyal politikalara yoğunlaşmalıdır.
Kamuoyuna saygılarımızla,
Sevgi, dostluk ve dayanışma dileklerimizle,
DEMOKRAT MÜHENDİSLER
İlk Yorumu Siz Yapın